زائران ایرانی همواره اشتیاق و علاقه ویژه‌ای به سفر به عتبات عالیات دارند. این سفر نه‌تنها فرصتی برای زیارت اماکن مقدس شیعه در کربلا و نجف است، بلکه بستری برای همدلی و اتحاد میان زائرانی از نقاط مختلف ایران و سایر کشورها به شمار می‌آید.

بر همین اساس، هر ساله شمار بسیاری از زائران برای تشرف به اعتاب مقدسه راهی عراق می‌شوند. از ابتدای امسال تا ۱۵ مهر، ۲۰۳ هزار نفر در قالب ۵۰۷۵ کاروان به عتبات عالیات اعزام شده‌اند. با این حال، هزینه این سفر زیارتی طی سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی مشتاقان زیارت تبدیل شده است و افزایش تدریجی هزینه‌ها، این سفر را برای بسیاری به یک آرزو و رویا بدل کرده است.

در ماه‌های گذشته، حداقل هزینه سفر هوایی با یک هفته اقامت در عراق از مبدا تهران، حدود ۱۸ میلیون و ۹۰۰ تا ۲۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و هزینه سفر زمینی از مبدا تهران حدود ۸ میلیون و ۶۰۰ تا ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بوده است؛ اما اخیراً هزینه سفر به عتبات بین ۴۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان افزایش یافته است.

بر این اساس، سفر هوایی به عتبات برای یک خانواده ۴ نفره به حدود ۷۹ میلیون و سفر زمینی به حدود ۳۸ میلیون تومان رسیده است.

حمیدرضا محمدی؛ معاون امور عتبات عالیات سازمان حج و زیارت، در توضیح علت افزایش نرخ سفرهای عتبات گفت: افزایش نرخ ارز، علت اصلی افزایش هزینه سفرهای عتبات عالیات است. با توجه به تعیین نرخ ارز از سوی مرکز مبادله و افزایش این نرخ، هزینه سفرها نیز افزایش یافته است.

وی با بیان اینکه نرخ ارز تعیین شده توسط مرکز مبادله از حدود ۴۷ هزار و ۵۰۰ تومان به ۵۳ هزار تومان افزایش یافته، تصریح کرد: طبیعتاً سازمان حج و زیارت هیچ دخل و تصرفی در این امر ندارد و تابع نرخی است که در مرکز مبادله تعیین می‌شود.

محمدی با اشاره به اینکه نرخ سفرهای زمینی حدود ۱۰ درصد و نرخ سفرهای هوایی حدود ۵ درصد افزایش یافته است، خاطرنشان کرد: هزینه‌های ارزی سفر به عتبات شامل خدماتی نظیر هتل، تغذیه و حمل‌ونقل است که از عراق دریافت می‌شود.

با افزایش هزینه سفرهای عتبات که هر از چندگاهی به دلیل نوسانات ارز رخ می‌دهد، این پرسش مطرح است که آیا راهی برای کاهش هزینه این سفر برای مشتاقان زیارت اهل بیت وجود دارد؟ آیا مسئولان مرتبط اقدامی برای کمک به تسهیل این سفر زیارتی در دستور کار دارند؟

سید عباس حسینی؛ رئیس سازمان حج و زیارت گفت: طبق قانون، نرخ ارز سفرهای زیارتی بر اساس اعلام مرکز مبادله ایران تعیین می‌شود؛ اما تعیین نرخ پایین‌تر را همواره در جلسات شورای عالی مطرح کرده‌ایم و دولت نیز تا حد ممکن همکاری‌های لازم را داشته است.

وی ادامه داد: در اولین جلسه شورای عالی حج در دولت جدید، این موضوع مطرح خواهد شد تا در صورت امکان و نبود محدودیت در تأمین منابع، نرخ ارز مناسب‌تری تعیین شود و بتوانیم سفر آسان‌تر و ارزان‌تری برای زائران فراهم کنیم.

رئیس سازمان حج و زیارت تصریح کرد: تخصیص ارز مسافرتی به زائرانی که به صورت زمینی به عتبات مشرف می‌شوند، یکی دیگر از موضوعاتی است که می‌تواند این سفر را تسهیل کند. شورای عالی حج در این زمینه مصوبه‌ای داشته است؛ اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های بانک مرکزی و بانک ملی، اجرایی نشده است.

وی افزود: اگر زیرساخت‌های لازم از سوی بانک مرکزی و بانک‌های عامل در مرزها فراهم شود، زائران کاروان‌های زمینی می‌توانند از ارز مسافرتی مصوب که ۲۰۰ دلار است، بهره‌مند شوند؛ این مبلغ می‌تواند بخشی از هزینه‌های سفر را پوشش دهد.

حسینی در خصوص رایزنی با بانک‌ها برای ارائه تسهیلات کم‌بهره به زائران عتبات گفت: این موضوع در دستور کارمان بوده و از بانک‌های عامل درخواست کرده‌ایم تا تسهیلاتی برای مردم در نظر بگیرند. اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌ایم؛ امیدواریم در این زمینه همکاری صورت گیرد.

حال باید دید که آیا تصمیمات آتی مسئولان از جمله رئیس‌جمهوری، می‌تواند زمینه سفر ارزان و آسان برای مشتاقان زیارت اهل بیت علیهم‌السلام را فراهم کند یا مسیر کنونی ادامه خواهد یافت.